AVRO

Hieronder een overzicht van de meest bekende tekenfilms die in de loop der jaren door de AVRO (voluit: Algemene Vereniging Radio Omroep) zijn uitgezonden. In zijn algemeenheid zijn de tekenfilms bij de AVRO in de jaren tachtig en negentig nagesynchroniseerd, waarvan een groot gedeelte verzorgd door Ring Workshop. Het uitzenden van tekenfilms uit de bioscooptijd van de jaren 40 en 50 neemt pas een grote vlucht na de komst van het televisieprogramma AVRO's Wordt Vervolgd.

Beatles en Top Cat
In 1964 komt de serie Top Cat op het AVRO-scherm. De serie over een groep straatkatten is bestemd voor de wat oudere kijker en wordt dan ook rond de klok van half 8 via Nederland 1 uitgezonden.
In 1965 zestig brengt de AVRO een tekenfilmserie uit rondom De Beatles, een Amerikaanse produktie van Al Brodax. Deze wordt één keer in de vijf weken op zaterdagmiddag via Nederland 1 uitgezonden, naderhand ook op de avond op Nederland 2 als de AVRO dan zendtijd heeft. Aanvankelijk vinden de echte Beatles de tekenfilms niet leuk, maar na het verstrijken der jaren worden ze wat milder in hun oordeel.¹⁾ Voor beide tekenfilmseries geldt dat ze in de oorspronkelijke Engelse taal worden uitgezonden met Nederlandse ondertiteling.

Thunderbirds
Weliswaar geen teken- of animatiefilm, maar een Britse marionetten-poppenserie geproduceerd door AP Film die de AVRO vanaf 1965 op het eerste net brengt. Het is een science fiction-serie zich afspelende in de 21^ste eeuw over een reddingsbrigade. De poppen worden als marionetten bediend en bepaalde onderdelen zoals ogen en mond worden via de elekronica bewogen. Doordat de poppen nauwelijks lopen of bewegen oogt de serie tegenwoordig als een zeer trage aangelegenheid.
De eerste afleveringen worden in het Nederlands nagesynchroniseerd - volgens het Algemeen Dagblad in 1965 de eerste Nederlands-gesproken serie sinds de komst van de televisie, maar daarna gaat men over op de originele Engelse taal met Nederlandse ondertiteling.

Berebios
In het najaar 1977 begint de AVRO met een matineeprogramma dat één keer in de vijf weken op woensdagmiddag via Nederland 1 wordt uitgezonden. Aangezien de omroep op dat moment ook de uitzendingen van de Bereboot van de NOS heeft overgenomen, figureren de personages uit die serie in de verbindende scènes die tussen de tekenfilms worden vertoond. De tekenfilms die ondermeer worden uitgezonden zijn Pol (Rasmus Klump), Geheimagent Eekhoorn (Secret Squirrel), Charlie Chaplin (Baggy Pants), Hetty de Heks (Winsome Witch), Inky de Inktvis (Squiddly Diddly), De Speurkatten (The Houndcats) en ook Kuifje (Tintin) van de Belvision Studio's. Ook de anime-serie Remi, Alleen op de Wereld wordt op de woensdagmiddag en daarnaast nog in de avonduren in AVRO-zendtijd vertoond. Alle tekenfilms worden in het Nederlands nagesynchroniseerd door Ring Workshop met Joop Doderer als stemregisseur en Theo de Vos als producent. Voor de stemmen wordt een beroep gedaan op bekende Nederlanders zoals Corrie van Gorp (Hetty de Heks), Jaap Stobbe (Inky de Inktvis), Joop Doderer en Cor Witschge. Centrale presentatie vanuit de AVRO-studio is in handen van omroeper Hans van der Togt met Bereboot-personage Tante Neel aan zijn zijde.

Kinderbios
In 1979 verdwijnt de Bereboot van de televisie en het woensdagmiddag-matineeprogramma wijzigt ook van naam. Allereerst krijgt omroeper Hans van der Togt medewerking van een nieuw personage, namelijk de pop Boris. De tekenfilms Hetty de Heks (Winsome Witch) en Inky de Inktvis (Squiddly Diddly) worden voortgezet. Nieuwe tekenfilms zijn Schuilnaam Olifant (Undercover Elephant) en Vreemde vogels (Blast-off Buzzard), waarbij Tol Hansse de stem van Schuilnaam Olifant vertolkt. Top Cat, die bij de AVRO reeds in 1964 werd uitgezonden, keert ook terug. Ook deze serie wordt nagesynchroniseerd en we horen o.a. Allard van der Scheer als Top Cat, Cor Witschge als Bennie the Ball en Joop Doderer als agent Dibble. Ook komt Popeye opdraven in de Kinderbios. In dezelfde periode worden er bij de VARA televisie-tekenfilms uit 1960 van Popeye vertoond in de oorspronkelijke Engelse taal met Nederlandse ondertiteling. De AVRO put uit afleveringen van The All New Popeye Show uit 1978, waarbij de tekenfilms in het Nederlands worden nagesynchroniseerd. Joop Doderer fungeert dan als stem van Popeye.
Overige tekenfilms die worden uitgezonden zijn (in willekeurige volgorde) de Japanse anime-series Strijd der Planeten (Kagaku Ninjatai Gatchaman) (1979), Schateiland (Takarajima) (1980-1984) en Annemarie (Joô heika no petite Ange) (1983), verder Jana van het oerwoud (Jana of the Jungle), Koning Arthur en ridder Lancelot (Arthur! and the Square Knights of the Round Table), Sport Billy, De Hulk (The Incredible Hulk), De Kwicky Koala Show en Balthazar de Duizendpoot (Balthazar le Mille-Pattes). In de laatste seizoenen komen Laurel en Hardy en Flippie Flink (Beetle Bealy) nog opdraven.
Nederlandse producties zijn de door Toppop-presentator Ad Visser verzorgde poppenseries Guus en Truus en De Briljantinoos.
In met name de laatste seizoenen krijgt de Kinderbios concurrentie van het strip- en tekenfilmmagazine Wordt Vervolgd. Aanvankelijk is dat programma bedoeld voor de oudere stripliefhebber, maar het blijkt dat ook de zeer jeugdige kijkertjes Wordt Vervolgd weten te vinden. Aangezien de Kinderbios en Wordt Vervolgd dus in elkaars vaarwater komen te zitten is de Kinderbios als gevolg daarvan gedoemd te verdwijnen.

Doctor Snuggles
In oktober 1979 start de AVRO met wekelijkse uitzendingen van ongeveer vijf minuten van de Britse tekenfilmserie Doctor Snuggles van de Ierse schrijver Jeffrey O'Kelly, waarbij vijf afleveringen één verhaal vormen. De Nederlandse stem van het hoofdpersonage is van Jules Croiset en de afleveringen worden geproduceerd door Joop H. Visch. In april 1982 stopt de serie, maar in de jaren daarna gaan er nog afleveringen op herhaling, waarbij er vijf oorspronkelijke afleveringen aan elkaar worden geplakt tot één nieuwe langere aflevering.

Heidi
Vanaf 1980 zendt de AVRO alle 52 afleveringen van de Japanse anime-serie Heidi uit gebaseerd op het gelijknamige boek van de Zwitserse schrijfster Johanna Spyri. De eerste vier afleveringen zijn nog in de Duitse taal met Nederlandse ondertiteling, maar daarna wordt de serie nagesynchroniseerd door Ring Workshop en zal de dan 16-jarige Monique de Vos de titelrol vervullen. De afleveringen zijn wekelijks bij de AVRO om ongeveer zeven uur te zien op Nederland 1. Aangezien de AVRO en de overige A-omroepen op dat net op onregelmatige dagen uitzenden, is Heidi elke week op een andere dag te zien behalve op dinsdag en woensdag. De achtergrondmuziek is van origine van de Japanse componist Takeo Watanabe, maar voor de Nederlandse versie wordt de muziek van Gert Wilden uit de Duitse versie overgenomen. De begintune is een compositie van Clous van Mechelen en gezongen door Jody Pijper.

Minibios
In 1982 onstaat een verkorte spin-off van de Kinderbios onder de naam Minibios. Daar waar de Kinderbios maximaal twee uur duurt, is de lengte van de Minibios meestal twintig minuten. Omdat de AVRO vanaf oktober 1982 haar vaste uitzenddag op de zaterdag op Nederland 2 heeft, is de minibios zodoende dus iedere zaterdagavond om zeven uur te zien. In 1983 verhuist de vaste AVRO-zaterdagavond en dus ook de minibios naar Nederland 1. Ook op andere avonden is de minibios te zien op Nederland 2 als de AVRO dan zendtijd heeft. Een tekenfilm speciaal voor de Minibios is Archibald le Magi-chien over een hond die de magie beheerst, met de stem van Joop Doderer. Verder wordt de Britse poppenserie De Moestuin (De Munch Bunch) in de minibios vertoond. Overige onderdelen zoals Koning Arthur, De Briljantinoos en Balthazar de Duizendpoot zijn al bekend van de Kinderbios. Ook hier geldt dat alle onderdelen in het Nederlands worden nagesynchroniseerd.
Als in 1985 het doek valt voor de Kinderbios en Marga Smits de productie overneemt, worden gedurende een tijdje alle matinee-uitzendingen onder de naam Minibios uitgezonden, ongeacht de lengte der uitzendingen. Gaandeweg worden tekenfilms zoals Sport Billy en Archibald niet meer nagesynchroniseerd maar in de oorspronkelijke resp. Engelse en Franse taal uitgezonden en voorzien van Nederlandse ondertitels. Een nieuwe tekenfilmserie die nog in de Minibios is te zien is Krullenbollenbeer (Help It's The Hair Bear Bunch). Ook deze serie wordt in de Engelse taal uitgezonden vergezeld van Nederlandse ondertiteling. In het najaar van 1985 wordt ook de minibios voorgoed gesloten.

Wordt vervolgd
Producent Han Peekel vraagt zich af waarom er geen bioscoop-tekenfilms van voor het televisietijdperk meer worden uitgezonden. Hij ontwikkelt een format voor een strip- en tekenfilmmagazine op televisie en en weet dit te verkopen aan de VOO. Na het opentrekken van fles champagne laat VOO-baas Rob Out weten er toch geen brood in te zien. Uiteindelijk zijn het de programmaleiders Ger Lugtenburg en Jan Bijl van de AVRO die toehappen. Samen met vormgever Wouter Stips en strip- en tekenfilmspecialist Kees de Bree weet Han Peekel het programma dat de naam Wordt vervolgd krijgt aangemeten tot een succes te maken.
Lees hier verder.

De Bluffers
In 1986 brengt de AVRO een nieuwe tekenfilmserie van Frank Fehmers en Gene Deitch op de buis met de naam De Bluffers. Het gaat over een land dat eens prachtig was, maar dat sinds de komst van de tiran Clandestino verworden is tot een kale dode vlakte met een lelijk paleis. Het enige bos dat nog over is wordt bewoond door een aantal dieren, maar Clandestino is voornemens ook dat stuk bos van de kaart te vegen.
Aangezien de AVRO een belangrijke geldschieter is van de tekenfilmserie is De Bluffers te beschouwen als een Nederlandse productie. Het bos waar de dieren in wonen om Clandestino het lijf te bieden heeft als het vanaf boven wordt bekeken ook de vorm van Nederland. De serie wordt in het Nederlands uitgezonden met stemmen van Joke Bruijs, Coen Flink, Kas van Iersel, John Kraaykamp jr. en Jerome Reehuis.

Johan en Pirrewiet
Johan en Pirrewiet, Amerikaanse reeks (Hanna-Barbera-) televisietekenfilms uit 1987, gebaseerd op de bestaande Belgische strips over dit middeleeuwse duo van de auteurs Peyo en Yvan Delporte. In de serie komen ook de Smurfen voor met dezelfde stemmencast als in de serie De Smurfen die door de VARA wordt uitgezonden. In 1987 zijn Johan en Pirrewiet (samen met de Smurfen) dinsdagavond te bekijken bij de AVRO op Nederland 1.

Foofur
Foofur, Amerikaanse reeks (Hanna-Barbera-) televisietekenfilms uit 1986 gebaseerd op het stripfiguur de hond Foofur van Phil Mendez en geproduceerd door de Nederlander Freddy Monnickendam. In 1987 is de serie bij de AVRO maandagmiddag om kwart voor zes op Nederland 1 te bekijken. Bij de komst van Nederland 3 in april 1988 gaat Foofur samen met de AVRO naar Nederland 2 en is daar op donderdagmiddag te bekijken.

Dungeons and Dragons
Deze Amerikaanse fantasyserie gebaseerd op het gelijknamige rollenspel voor op de computer wordt door de AVRO in 1987 uitgezonden via Nederland 1. De afleveringen worden onder de titel Magiërs & Monsters in het Nederlands uitgezonden. De stemmencast bestaat uit redelijk onbekende acteurs, terwijl de rol van de tovermeester wordt vervuld door AVRO-radiopresentator Dick Poons (1940-2009).

The Real Ghostbusters
Deze tekenfilmserie gebaseerd op de jaren tachtig-speelfilm Ghostbusters uit 1984 wordt in 1987 door de AVRO op de buis gebracht. Om duidelijk te maken dat deze serie niets te maken heeft met de jaren 70-live-actionserie The Ghost Busters wordt het woordje real aan de titel toegevoegd. In vergelijking tot de film uit 1984 is het slijmerige groene spook nu niet de vijand maar het hulpje van de Ghostbusters. De drie personages zijn gebaseerd op de drie hoofdrolspelers Bill Murray, Dan Akroyd en Harold Ramis uit de film. De AVRO vertoont de afleveringen in de oorspronkelijke Engelse taal met Nederlandse ondertiteling.

David de Kabouter
In de periode 1988-1990 brengt de AVRO de tekenfilmserie David de Kabouter op de buis, gebaseerd op de boeken Leven en werken van de Kabouter en De oproep der kabouters van Rien Poortvliet en Wil Huygen. Ofschoon de serie van oorsprong Spaans is wordt deze in een Nederlandse nasynchronisatie op de buis gebracht. Nederlandse stemmen zijn van o.a. Dick Poons (radiopresentator bij de AVRO), Hero Muller (stemregisseur bij o.a. de hoorspelkern van de AVRO) en Cees van Zijtveld (discjockey bij de AVRO).

¹⁾ Long and Winding Roads: The Evolving Artistry of The Beatles - Kenneth Womack (2007)
tekst: mvdwstrips.nl